کادربندی در عکاسی به چگونه قرار گرفتن عناصر در یک عکس، تابلوی نقاشی و بسیاری از آثار هنری گفته می شود، یک عکاس با ترکیب هوشمندانه نور، رنگ، پرسپکتیو، سوژه و دیگر عوامل را در یک قاب یک عکس چشم نواز را ثبت می کند. در واقع می توان گفت کادربندی و ترکیب بندی از مهم ترین عوامل در تهیه یک عکس خوب و قابل قبول است، با وجود اینکه دوربین عکاسی و تجهیزات مرتبط روز به روز دقیق تر و حرفه ای تر می شوند اما نکته ای که باعث تفاوت میان یک عکاس آماتور با یک عکاس حرفه ای می شود کادربندی و ترکیب بندی صحیح عکس است. امروزه در عکاسی به طور معمول از سه نوع کادربندی استفاده می شود که با توجه به سوژه، فضای عکاسی و کاربرد عکس، عکاس کادر مناسب را انتخاب می کند که در ادامه شرح میدهیم.
1 – کادربندی مستطیل عمودی
در یک کادر مستطیل عمودی اگر یک نقطه را در مرکز عکس در نظر بگیریم آن نقطه فقط می تواند به صورت عمودی و به سمت بالا و پایین حرکت کند، بنابر این چشم ما در تصویر یک خط عمودی را دنبال می کند. کادر مستطیل عمودی پویاتر و زنده تر از کادر مستطیل افقی است و حس جنب و جوش، انرژی و قدرت بیشتری را به ما القا می کند و سوژه خیلی پویاتر به نظر می آید. از کادربندی مستطیل عمودی معمولا برای گرفتن عکس از سوژه هایی استفاده می شود که عمودی باشند، برای مثال برای عکس گرفتن از یک درخت یا یک فانوس دریایی یک کادر عمودی را انتخاب می کنیم.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
2 – کادربندی مستطیل افقی
در یک کادر مستطیل افقی اگر نقطه ای را درنظر بگیریم آن نقطه به صورت افقی و به سمت چپ و راست حرکت می کند،بنابراین چشم ما در تصویر یک خط افقی را دنبال می کند. این کادر بیشتر حس سکون و آرامش را القا می کند اما با توجه به سوژه ای که مدنظر است انتخاب می شود و بیشتر برای عکس گرفتن از سوژه هایی استفاده می شود که افقی هستند و در امتداد خط افق قرار دارند مثل عکسی که از دریا یا یک منظره وسیع گرفته می شود.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
3 – کادربندی مربع
این نوع کادربندی کمتر از دو نوع نام برده شده دیده می شود، زیرا اضلاع و زاویه های آن مساوی هستند و جزو کادر های استاندارد و مستطیل شکل نیست و در بسیاری از مواقع قابل استفاده نمی باشد. مساوی بودن چهار ضلع آن باعث می شود که چشم بیننده را به خود مشغول و نظر آن را جلب کند. کادربندی مربع آرامی، بی تحرکی، سکون و تعادل را نشان می دهد، در کادر مربع چشم بیننده به مرکز کادر جلب می شود بنابراین باید در قرار دادن عناصر در قاب توجه کنیم.
برای انتخاب کادر مناسب باید به دو نکته توجه کنیم:
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
1 – موضوع و سوژه ی انتخابی
حالت کلی موضوع و سوژه ای که انتخاب می کنیم در انتخاب کادر مناسب مؤثر است. چشم انسان به طور ناخودآگاه اجسام، اشکال و فرم هایی که در امتداد خط افق گسترده شده اند را به صورت افقی و در کادر افقی تصور می کند و اشکال و فرم هایی که به صورت عمودی هستند را در کادر عمودی تجسم می کند. همین مطلب ساده اهمیت خیلی زیادی را دارد و در انتخاب کادر نقش بسیار مهمی را ایفا می کند، بنابراین کادر موضوع باید حالت جا افتاده، همیشگی و طبیعی موضوع را در خود داشته باشد تا بیننده آن را به راحتی بپذیرد و با چشم او ارتباط برقرار کند. پس برای عکسبرداری از چند عنصر عمودی باید از کادر عمودی استفاده کنیم و همچنین برای عکس گرفتن از یک یا چند عنصر افقی باید از کادر افقی بهره برد.
2 – عوامل هدایت کننده ی چشم
عوامل هدایت کننده چشم شامل عوامل و عناصری در تصویر می شود که چشم بیننده را به یک سمت هدایت می کند این عوامل می توانند خطوط،سمت حرکت سوژه، سطح ها،رنگ ها، تاریکی و روشنی ها و یا عوامل و عناصر دیگری باشند که موجب تعیین کادر می شوند. برای مثال اگر زاویه دید و حرکت یک سوژه افقی باشد مثل حرکت یک قایق از کادر افقی بهره می گیریم، ولی اگر مسیر حرکت جسمی عمودی باشد و چشم را به سمت عمود هدایت کند مثل حرکت یک موشک به سمت آسمان از کادر عمودی استفاده می کنیم.
پیشنهاد مقاله : فرمت RAW در دوربین چیست و چرا باید با آن عکاسی کنیم؟
زاویه دید در کادربندی
زاویه دید از نکات بسیار مهمی است که باید در عکاسی به آن توجه شود زیرا در صورت اشتباه انتخاب کردن آن هیچ جای جبرانی نیست. زاویه دید را میتوان به چند بخش (زاویه دید بالا، زاویه دید روبه رو، زاویه دید از پایین) تقسیم کرد که در ادامه به اختصار شرح خواهیم داد
زاویه دید از بالا
وقتی از بالا از یک سوژه عکاسی می کنیم در واقع بالاتر از سطح دید آن سوژه قرارمی گیریم بنابراین آن موضوع خیلی کوچک، حقیر و ناچیز به نظر می آید. برای مثال اگر بخواهیم از یک فرد با حالت معصومانه عکاسی کنیم بهتر است بالاتر از او قرار بگیریم و از زاویه دید بالا استفاده کنیم تا چهره معصوم و نیازمند او را بهتر به تصویر بکشیم. اگر بیش از حد بالاتر برویم به گونه ای که سوژه حالت اصلی خود را از دست بدهد به شکل دیگری تبدیل می شود و اصولاً یک شکل هندسی به خودش می گیرد.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
زاویه دید رو به رو
زاویه دید رو به رو بیشتر در عکاسی پرتره استفاده می شود و در آن دوربین و لنز همراز و مقابل چشم سوژه قرار می گیرد. در این نوع زاویه تحریف یا اغراقی در بیان حس و حال به وجود نمی آید و تصویر حالت طبیعی و اصلی خودش را حفظ می کند از این زاویه بیشتر در مواقعی استفاده می شود که عکاس قصد دخل و تصرف در حس و حال موضوع را ندارد و می خواهد عکسی طبیعی بگیرد.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
زاویه دید از پایین
اگر زاویه دوربین پایین تر از خط چشم سوژه باشد یا به طور کلی از پایین از یک موضوع عکاسی کنیم می توان گفت زاویه دید در آن عکس از پایین است. این زاویه باعث می شود حس اقتدار و برتری سوژه نسبت به مخاطب القا شود بنابر این اگر در عکاسی پرتره از آن استفاده کنیم باعث می شود که حس قدرت و بزرگی به آن شخص داده شود. البته اگر از زاویه خیلی پایین از سوژه عکاسی کنیم آن عکس حالت مضحک و غیر طبیعی به خود می گیرد.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
اصلاح کادر در عکاسی
در هنگام عکاسی باید به محل قرار گرفتن عناصر در قاب توجه کرد تا عناصر تصویر در محل های نامناسب قطع نشوند، در صورتی که از روی سهل انگاری و بی توجهی عکسی بگیریم که از لحاظ کادربندی مشکل داشته باشد و در محل نامناسبی قطع شود تا جایی که به تصویر لطمه وارد نکند می توان آن را با نرم افزار هایی مثل فتوشاپ اصلاح کرد اما با این کار عکس از کادر استاندارد خود خارج می شود و علاوه بر آن نشان دهنده ضعف کار عکاس است. بنابراین بهتر است در عکاسی از انسان و حیوان برش از مفاصل انجام نشود تا چشم احساس نکند که اعضای بدن سوژه قطع شده است، ازاین مفاصل می توان چشم ها،چانه، گردن، لگن، زانو، کتف، آرنج، مچ دست، مچ پا، کمر را نام برد، پس بهتر است از فضایی بین مفاصل کادر را ببندیم. همچنین برای مثال برای عکاسی از طبیعت نباید یک عامل اصلی مثل درختی را از محل نامناسب مثل شاخه هایش قطع کنیم. این مسئله بسیار مهم است و باید همیشه به آن توجه داشت زیرا بی توجهی به این موضوع گاهی اوقات جبران پذیر نیست.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
اجتناب از شلوغی در کادربندی در عکاسی
برای تهیه یک عکس ایده آل باید عناصر اضافی تصویر که لزومی برای حضور آنها وجود ندارد را از کادر خارج کنیم زیرا این عناصر نه تنها باعث زیبایی عکس نمی شوند بلکه باعث می شوند نظر بیننده به آنها جلب شود و سوژه اصلی خودش را نشان ندهد. برای مثال وقتی می خواهیم از یک پرنده عکس بگیریم لازم نیست که از عناصر اضافی اطراف مثل درختان،تیر چراغ برق و بقیه عناصر اضافی عکس بگیریم و بهتر است که کادر عکس را کمی ببندیم.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
عناصر مهم و کلیدی در کادربندی
در هر صحنه یک یا چند عامل و عنصر مهم و مؤثر وجود دارد که باید خیلی بهتر و واضح تر دیده بشود. برای مثال برای عکاسی از یک مراسم باید سخنران خیلی واضح و مشخص نشان داده شود زیرا عامل مهم تصویر و آن فضا سخنران آن است.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
خط افق در کادربندی
خط افق در تصویر بر جذابیت و زیبایی عکس می افزاید خط افق را میتوان به بخش های (خط افق در بالای کادر، خط افق در پایین کادر، خط افق در وسط کادر،
خط افق در بالای کادر) تقسیم کرد که در ادامه به اختصار شرح خواهیم داد.
بیشتر بخوانیم : بهترین دوربین و لنز برای مبتدیان
خط افق در بالای کادر
در عکسی که از یک منظره می گیریم اگر بخواهیم زمین را خیلی بیشتر نشان بدهیم طبیعتاً خط افق در بالای تصویر قرار می گیرد و بُعد زیبایی را به عکس می دهد و چشم بیننده را به سمت افق می کشید.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
خط افق در پایین کادر
اگر خط افق در پایین کادر قرار گرفته باشد چشم بیننده بیشتر به بالای کادر جلب می شود و توجه کمتری به پایین کادر می شود بنابراین حس سبکی و رهایی به مخاطب القا می شود
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
خط افق در وسط کادر
وقتی خط افق در وسط کادر قرار گرفته باشد درواقع بخاطر تساوی بودن فضای بین بالا و پایین حس سکون و آرامش را القا می کند.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
حجم و بعد در کادر بندی عکاسی
عکس یک سطح دوبعدی است ولی باید با کادر مناسب به تصویر بُعد و حجم بدهیم در حقیقت عمق ایجاد کنیم این کار را می توان با تغییر دیافراگم و ایجاد عمق انجام داد یا با بازی میان تیره و روشنی ها و کنتراست ها سعی کنیم تا عمق ایجاد کنیم،همچنین با تغییر زاویه می توان به تصویر ارزش داد. خطوط در کادر برای ایجاد عمق نقش کلیدی را دارد در واقع اگر عکس از خطوط منحنی که در یک نقطه به هم می رسند تشکیل شده باشد به عکس بُعد می دهد. همچنین با استفاده از فاصله و مقایسه میان عناصر می توان بُعد ایجاد کرد همانطور که هر چه اجسام نزدیکتر باشند بزرگتر دیده می شوند همانطور هر چه اجسام دورتر باشند کوچکتر دیده می شوند و با استفاده از این ویژگی می توان در تصویر عمق ایجاد کرد.
کادربندی و ترکیب بندی در عکاسی
ترکیب بندی در عکاسی
برای ایجاد ترکیب بندی مناسب برای عکس باید عناصر و عوامل مهم تصویر بر روی نقاط و خطوط طلایی قرار بگیرد،برای مثال اگر یک درخت در وسط کادر قرار بگیرد حس جدایی به بیننده منتقل می شود و این حس القا می شود که انگار عکس به دو قسمت تقسیم شده است،اما اگر همان درخت بر روی خطوط طلایی قرار بگیرد جلوه ی بهتری دارد. درواقع اگر کادر را از طول و عرض به وسیله ی خطوط فرضی به سه قسمت تقسیم کنیم این خطوط را خطوط طلایی و محل برخورد آنها را نقاط طلایی می گویند. درواقع ما برای اینکه کادربندی دقیق و مناسبی را داشته باشیم می توانیم از روش های مختلفی استفاده کنیم مثل استفاده از قانون یک سوم (قرار دادن سوژه بر روی خطوط طلایی) قانون نقاط طلایی (قرار دادن عناصر مهم در نقاط طلایی) بررسی پس زمینه و پیش زمینه تصویر (تنظیم دیافراگم،عمق میدان وضوح،و نوع کادر)استفاده از خطوط منحنی (برای ایجاد عمق) زاویه دید (انتخاب زاویه دید دقیق و بدون اشتباه)اصلاح کادر (دقت در کادر و محل قطع شدن عناصر) که به ما کمک می کنند تا عکس ایده آل خود را بگیریم.
